Prostat kanserinde ışın tedavisi, bazı prostat kanserin tedavisinde uygulanmaktadır. Radyoterapi, halk arasında ışın tedavisi ya da radyasyon tedavisi olarak bilinir. Prostat kanseri, erkeklerde sık görülen bir kanserdir. Daha çok yaşlı erkeklerde görülür. Nadiren 40’lı yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Prostat Kanserinde Işın Tedavisi Nedir?
Radyoterapi, ışın tedavisi ya da radyasyon tedavisi, radyasyon ışınlarıyla kanser hücrelerinin öldürülmesi işlemidir. Prostat bezindeki kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili radyasyon ışınları kullanılır. Bu işlem hastanelerin radyasyon onkolojisi bölümlerinde uygulanır.
Prostat Kanserinde Işın Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Prostat kanserinin tedavisinde uygulanan radyoterapi, eksternal ve internal radyoterapi olarak iki türlüdür. Işınların, vücut dışındaki bir makine kullanılarak prostat bezine yönlendirilmesine eksternal radyoterapi (EBRT, dışarıdan ışınlama) denir. Yaklaşık olarak bir pirinç tanesi büyüklüğünde olan ve etraftaki dokuya ışın yayan küçük radyoaktif maddelerin prostat bezinizin içine yerleştirilmesine ise internal radyoterapi (brakiterapi, iç ışınlama, interstisyel radyoterapi) adı verilir. Brakiterapi (iç ışınlama) tedavisinde ise prostat bezi içerine, etrafına radyasyon ışınları yayan küçük metaller ya da küçük boncuklar yerleştirilir.
Günümüzde en sık uygulanan eksternal radyoterapi tekniği, yoğunluk ayarlı radyoterapi (IMRT) tekniğidir. Bu teknikte gelişmiş bilgisayar programları kullanılır. Bu sayede radyasyon ışınları şekillendirilir ve prostat bezinin olduğu bölgeye odaklanır. Bu sayede prostatın çevresindeki normal dokular radyasyondan zarar görmez.
Prostat Kanserinde Işın Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Prostat kanseri nedeniyle ışın tedavisi gören hastalarda idrar yapma, dışkılama ve cinsellikle ilgili bazı sıkıntılar görülür. İdrar ve barsak ile ilgili sıkıntılar genellikle ışın tedavine başladıktan ikinci veya üçüncü haftasından sonra görülmeye başlar. Işın tedavisinin bitiminden bir süre sonra bu şikayetler düzelir. Tedavi sırasında, bu şikayetlerin azaltılmasına yönelik bazı önlemler veya ilaçlar ile hastanın yaşam kalitesi düzeltilmeye çalışılır. Çoğu erkek, ışın tedavisinden sonra sertleşme sorunu (iktidarsızlık) ve cinsel isteksizlik yaşar. Özellikle yaşlı, hormon tedavisi alan, şeker ve tansiyon hastası olanlarda daha sık görülür.
Işın tedavisi sırasında ya da tedaviden sonraki dönemde bazı istenmeyen yan etkiler görülebilir. Bunlar;
- Sık idrar yapma isteği
- İdrar yaparken yanma (dizüri)
- idrar yapmada zorlanma
- İdrar akışında azalma
- Ani idrar yapma ihtiyacı
- İdrar kaçırma
- Barsak hareketlerinde artış
- Sık dışkılama hissi
- İshal
- Makat bölgesinde tahriş
- Hemoroidi olan hastalarda şikayetlerin artması
- Sertleşme bozukluğu
Prostat Kanserinde Işın Tedavisi Sonrası Takip Nasıldır?
Prostat kanserinde ışın tedavisi, ana tedavi edici ya da ana tedavi yöntemine yardımcı yani ek tedavi olarak uygulanabilir. Ana tedavi yöntemi olarak ışın tedavisi uygulandığında, tedavi sonrası hasta düzenli olarak takip edilmelidir. Takiplerde kan PSA testi yapılır. Tedaviden sonra zamanla PSA değerinde düşme olur. Ancak kan PSA değerindeki düşüş, radikal prostat ameliyatında olduğu gibi hemen olmaz. PSA değerindeki en düşük seviyeye ulaşma 2 yıl kadar sürebilir. Işın tedavisinden sonra ilk 12-36 ay boyunca PSA düzeyinde geçici artışlar olabilir. Buna sıçrama denir. Sıçramaların olması tedavi başarısızlığı anlamına gelmez.