Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser türüdür. Kansere bağlı ölümlerde ise ikinci sırada yer alır. Bu sayfada prostat kanseriyle ilgili detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Prostat Kanseri
Prostat kanseri, erkeklerde çok sık görülen bir kanser türüdür. Prostat, bir salgı bezidir. Erkeklerde idrar kesesinin (mesane) altında bulunur. Yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir. Prostat bezi, meni sıvısının üretilmesinde rol oynar. Prostat kanseri, prostat bezinde bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve çoğalmasıyla ortaya çıkar.
Prostat kanserinin erken evrelerinde herhangi bir belirti olmaz. Ancak hastalığın ileri evrelerde ise aşağıdaki belirtiler görülebilir;
- İdrar akım hızında azalma
- İdrar yapma sıklığında artış
- Gece idrara sık idrara kalkma
- İdrar yapmada zorlanma
- İdrarda kan görülmesi
- Ağrılı idrar yapma
- Erektil disfonksiyon (Sertleşme bozukluğu)
- Kanlı meni
Prostat kanserinin kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak aşağıdaki faktörlerin prostat kanseri riskini artırabileceği düşünülmektedir. Bunlar;
- Yaşlanma: Prostat kanseri riski yaşla birlikte artar.
- Ailede prostat kanseri öyküsü: Prostat kanseri olan bir baba veya erkek kardeşe sahip olmak riski artırır.
- Irk: Afrikalı Amerikalılarda prostat kanseri riski beyazlara göre daha yüksektir.
- Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi: Kırmızı et ve işlenmiş et tüketiminin riski artırabileceği düşünülmektedir.
- Östrojen seviyesi: Östrojen seviyesi yüksek olan erkeklerde risk daha yüksektir.
Prostat kanserinin tanısı, prostat muayenesi, PSA testi ve görüntüleme yöntemleri ile konulabilir. Hastalığın kesin tanısı prostat biyopsisi ile konur.
Prostat kanserinin tedavisi, kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, radyasyon tedavisi, hormon tedavisi ve kemoterapi tedavisi yer almaktadır.
Prostat kanserleri, erken tanı ve tedavi ile genellikle iyileştirilebilir bir hastalıktır.
Prostat kanserinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Sağlıklı bir diyet uygulayın.
- Düzenli olarak egzersiz yapın.
- Fazla kilolardan kaçının.
- Sigara içmeyin.
- Alkol tüketimini sınırlayın.
50 yaşın üzerindeki erkeklerin düzenli olarak prostat muayenesi yaptırmaları önemlidir.
Prostat Kanserinin Nedenleri
Prostat bezinde kanser, prostat bezindeki hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve çoğalmasıyla ortaya çıkar. Bu hücreler, normal hücrelerden farklı olarak daha hızlı ve kontrolsüz bölünür ve büyür. Kanser hücreleri, prostat bezinden dışarı çıkarak diğer dokulara ve organlara yayılabilir. Prostat kanserinin gelişiminde, genetik mutasyonlar ve çevresel faktörler birlikte rol oynayabilir. Genetik mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz büyümesine ve çoğalmasına neden olabilir. Çevresel faktörler arasında beslenme, yaşam tarzı ve hormon seviyeleri yer alır.
Prostat kanserinin kesin nedeni bilinmez. Ancak aşağıdaki faktörler prostat kanseri gelişimini artırır. Bu risk faktörleri şunlardır;
Yaş: Prostat kanserinin görülme sıklığı yaşla birlikte artar. 50 yaşın üzerindeki erkeklerde hastalığın görülme sıklığı daha fazladır.
Aile öyküsü: Eğer bir kişinin babasında ya da erkek kardeşinde prostat kanseri varsa olan bir baba veya erkek kardeşe sahip olmak riski artırır.
Irk: Afrikalı Amerikalılarda prostat kanseri riski beyazlara göre daha yüksektir.
Aşırı kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi: Kırmızı et ve işlenmiş et tüketiminin riski artırabileceği düşünülmektedir.
Östrojen seviyesi: Östrojen seviyesi yüksek olan erkeklerde risk daha yüksektir.
D vitamini eksikliği: D vitamini eksikliğinin riski artırabileceği düşünülmektedir.
Obezite (Şişmanlık): Aşırı kilolu olmak hastalık riskini artırabilir.
Sigara: Sigara içmek riski artırabilir.
Alkol tüketimi: Alkol tüketimi riski artırabilir.
Prostat Kanseri Çeşitleri
Asiner Tip Prostat Adenokarsinom
Tüm prostat kanserlerinin bazı türleri bulunmaktadır. En sık görülen prostat kanseri türü asiner tip prostat adenokarsinom türüdür. Bütün prostat kanserlerinin %95’den fazlasını oluşturmaktadır. Asiner tip prostat adenokarsinomu, prostat sıvısını üreten hücrelerden gelişir. Genelde prostat kanseri denilince prostat adenokanseri anlaşılır.
Küçük Hücreli Prostat Kanseri
Küçük hücreli prostat kanseri, prostat kanserinin nadir görülen bir türüdür. Tüm prostat kanserlerinin yaklaşık %0,5-2’sini oluşturur. Küçük hücreli prostat kanseri, asiner tip prostat adenokarsinomundan farklıdır. Bu tür prostat kanseri, nöroendokrin hücrelerden kaynaklanır. Bu hücreler, beyin ve sinir sistemi tarafından salgılanan hormonlar ve diğer kimyasal maddeleri üretir.
Küçük hücreli prostat kanseri, asiner tip adenokarsinomdan daha agresif bir kanser türüdür. Kanser hücreleri hızla büyüme ve yayılma eğilimindedir. Kanser genellikle ileri evrede tespit edilir.
Küçük hücreli prostat kanseri belirtileri şunlardır:
- İdrar yapma sıklığında artış
- Gece idrara kalkma
- İdrar yapmada zorlanma
- İdrarda kan görülmesi
- Ağrılı idrar yapma
- Erektil disfonksiyon
Küçük hücreli prostat kanseri tanısı, prostat muayenesi, kan testleri ve görüntüleme testleri ile konulabilir. Küçük hücreli prostat kanseri tedavisi, kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Küçük hücreli karsinomun ana tedavisi kemoterapidir. Sınırlı hastalıkta kemoterapiye radyoterapinin ilave edilmesi lokal kontrolü arttırmaktadır.
Prostatın Nöroendokrin Tümörleri (Küçük Hücreli Karsinomlar Dışında)
Nöroendokrin hücreler prostat dokusunda bol olarak bulunu. Prostatın nöroendokrin tümörleri, kimi araştırmacılar tarafından asiner tip prostat adenokarsinomunun bir alt tipi olarak değerlendirilmektedir. Nöroendokrin prostat kanseri ilk kez 1977’de prostat küçük
hücreli karsinomunun bir türü olarak tanımlanmıştır. Halen biyolojik davranışları tam aydınlatılamamış bir kanser türüdür. Küçük hücreli karsinomların %11’i akciğer dışında görülür, bunun da %3’ü ise prostat bezinde saptanmaktadır. Tüm prostat kanserlerinin ise %1’inden daha azında görülmektedir. Küçük hücreli prostat kanseri, klasik asiner tip adenokanserden klinik ve histolojik olarak farklı özelliklere sahiptir. Bu hastalığa yakalanan kişi sayısının az olması nedeniyle ortalama sağkalım süresi hakkında sınırlı bilgi mevcuttur. Hormon tedavisine dirençlidir ve günümüzde küçük hücreli akciğer kanserine benzer tedavi ile tedavi edilmektedir. Platin içeren kemoterapi ilaçları ile tedavi edilirler.
Değişici Epitel Hücreli Prostat Kanseri
Değişici epitel hücreli prostat kanserleri, prostat bezinde bulunan değişici epitel hücrelerinden kaynaklanan bir kanser türüdür. Değişici epitel hücreleri, prostat bezinde normalde bulunan bir hücre tipidir. Bu hücrelerin anormal bir şekilde çoğalması ile kanser gelişir. Bu tip kanser, prostat kanserinin nadir görülen bir türüdür. Tüm prostat kanserlerinin yaklaşık %6-8’ini oluşturur. Değişici epitel hücreli prostat kanseri, prostatın klasik kanseri olan adenokarsinom adı verilen prostat kanserinden daha kötü seyreder.
Prostat Sarkomu
Prostat sarkomu, prostat bezinde bulunan kas hücrelerinden kaynaklanan nadir bir kanser türüdür. Prostat kanserinin en yaygın türü olan adenokarsinomdan farklı bir tümör çeşididir. Prostat sarkomu, daha kötü seyirlidir ve genellikle ileri evrede tanı konur.
Prostat sarkomunun belirtileri şunlardır:
- İdrar yapma sıklığında artış
- Gece idrara kalkma
- İdrar yapmada zorlanma
- İdrarda kan görülmesi
- Ağrılı idrar yapma
- Erektil disfonksiyon
Prostat sarkomu için cerrahi, genellikle ilk tedavi seçeneğidir. Cerrahi tedavi ile kanserli doku çıkarılır. Prostat sarkomu için tedavinin amacı, kanserin büyümesini ve yayılmasını kontrol altına almak ve hastanın yaşam süresini uzatmaktır.
Prostat sarkomunun seyri, kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. İleri evrede teşhis edilen prostat sarkomlu hastalarda yaşam süresi genellikle kısadır. Ancak, erken evrede teşhis edilen prostat sarkomlu hastalarda yaşam süresi daha uzun olabilir.
Prostat Kanseri Belirtileri
Prostat kanserinin erken evrede belirtisi yoktur. Hastalık çoğu zaman sağlık taraması amacıyla yapılan muayenede tespit edilir. Prostat içindeki kanser dokusu ilerleyip büyüdüğünde veya prostat dışına çıkıp diğer komşu organlara yayıldığında ya da uzak bölgelere sıçradığında bazı belirtiler görülür.
Bu belirtiler şunlardır;
- İdrar akımında yavaşlama
- Daha sık idrara çıkma ihtiyacı
- İdrar sırasında yanma
- İdrarını tam boşaltamama
- İdrarda kan
- Menide kan
- Sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon)
- Kemik ağrıları
- Bacaklarda uyuşma ve güçsüzlük
- İdrar kaçırma
- Dışkı kaçırma
Prostat Kanserinin Tanısı
Prostat kanserinin erken dönemde verdiği bir belirti yoktur. Hastalık belirti verdiğinde ilerlemiş evrededir. Bu yüzden 50 yaşından sonra her yıl prostat muayenesi ve PSA testi yapılmalıdır. Eğer baba ya da amcada prostat kanseri varsa, yıllık prostat muayenesi ve PSA testine 40 yaşından sonra başlanmalıdır.
Prostat kanseri, erken evrede hiç bir belirtiler vermez. Belli bir yaşın üzerindeki erkeklerin ayrıntılı bir şekilde sorgulanması, prostat muayenesi, PSA testleri ve radyolojik incelemelerle ile prostat kanserinin tanısını koymak oldukça kolaydır.
- Prostat muayenesi: Prostat muayenesi makattan parmak ile yapılır. Normalde prostat besi lastik kıvamındadır. Eğer prostatta kanser varsa ele sert bir prostat gelir.
- Prostat spesifik antijen (PSA) testi: Prostat kanserinin tanısında PSA testi çok önemli bir rol oynar. Kan PSA düzeyi prostat kanseri ameliyatı sonrası hasta takibinde de kullanılır. PSA değeri hastanın yaşına ve prostatın büyüklüğüne göre değişir. Genel olarak 4ng/ml altında olması beklenir. Bunun üzerindeki değerler kanser şüphesi taşır ve mutlaka araştırılmalıdır.
- Multiparametrik prostat MR (MPMR): PSA ve muayene sonucuna göre kanser düşünülen bazı hastalarda prostat MR’ı çekilmelidir. Bu şekilde prostat bezinde kanser şüphesi olup olmadığı anlaşılır. Prostat MR sonucuna göre hastaya prostat biyopsisi yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
- Prostat biyopsisi: Kanser şüphesi olan hastalardan mutlaka biyopsi alınmalıdır. Biyopsi kanser şüphesi olan yerlerden alınır.
Prostat Kanserinin Evreleri
Bir kanserin evrelemesi, kanserin vücutta yayılım derecesini gösterir. Hastalığın komşu ve uzak organlara yayılımını anlamak için evreleme yapılır. Evreleme, kanserin tedavisini belirlemede çok önemlidir. Prostat kanserinin evreleri şunlardır;
- Evre-1: Kanser sadece prostat bezinin içindedir. Prostat muayenesinde hissedilemeyebilir. Gleason skoru 6 veya daha düşüktür. Kan PSA seviyesi 10 ng/ml’nin altındadır.
- Evre-2: Kanser, hala prostat bezi içerisindedir. Tümör derecesi daha yüksek ve daha kötü huyludur. Parmakla muayenede belirgin olarak hissedilebilir.
- Evre-3: Bu evrede kanser prostat bezinin dışına taşmıştır. Kanser çoğu kez meni keselerine yayılmıştır. Henüz kemik ve lenf bezlerine yayılım yoktur.
- Evre-4: Prostat bezindeki kanser, prostatın dışına çıkmış, mesane, rektum ya da meni keselerine yayılmıştır. Komşu lenf bezlerine ve kemiklere yayılma olabilir.
Prostat Kanserinin Tedavisi
Prostat kanserinin tedavisi hastalığın evresine göre değişir.
Aktif İzlem
Prostat kanseri genel olarak yavaş ilerleyen bir kanserdir. Hastanın sağlık durumu iyiyse ve beklenen yaşam süresi 10 yıldan fazla ise radikal prostatektomi ameliyatı uygulanır. Bazı hastalar için ise ameliyat uygulanmaz ve hasta sadece takip edilir. Aktif izlemde hastalar düzenli aralıklarla üroloji uzmanı tarafından muayene edilir. Takiplerde kan PSA seviyesinde artış olursa veya kanser büyümeye devam ediyorsa, ameliyat uygulanır. Buna aktif takip adı verilir. Eğer hasta aktif takibe uygun değilse hastaya radikal prostatektomi ameliyatı uygulanır.
Prostat kanserinde aktif izlem için uygun olan hastalar şunlardır;
- PSA düzeyi 10 ng/ml altında ise
- Gleason derecesi 6’nın altında ise
- Kanser tek bir odakta, prostat bezi içinde ve küçükse
Radikal Prostatektomi Ameliyatı
Radikal prostatektomi, kanserin prostat bezi dışına çıkmadığı durumlarda uygulanır. Radikal prostat ameliyatında prostat bezi, meni keseleri, meni kanallarının uç kısımları ve gerekirse prostatın lenf bezleri çıkarılır. Radikal prostatektomi ameliyatına en uygun olan hastalar Evre 1 ve Evre 2 hastalığı olanla kişilerdir. Ameliyat uygulanacak olan hastaların en az 10 yıllık yaşam beklentisi olmalı ve genel sağlık durumları uygun olmalıdır.
Prostat kanserinde ameliyat hem açık hem de kapalı yöntemlerle yapılır. Radikal prostatektomi ameliyat yöntemleri şunlardır:
- Açık ameliyat (açık radikal prostatektomi)
- Laparoskopik ameliyat (laparoskopik radikal prostatektomi)
- Robotik cerrahi (robotik radikal prostatektomi)