Prostat hastalıkları belirtileri nelerdir? Kaç çeşit prostat hastalığı vardır? Prostat hastalıkları dediğimizde aklımıza prostat büyümesi, kanseri ve enfeksiyonu gelir. Prostat kelimesi Yunanca kökenlidir ve koruyucu anlamına gelir. Prostat bezi sadece erkeklerde bulunur. Vücutta idrar kesesinin (mesane) hemen altında bulunur ve içinden dış idrar kanalı (üretra) geçer. Adeta bir kestaneye benzeyen prostat, yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir. Normalde ağırlığı yaklaşık 20 gram civarındadır.
Prostatın temel görevi meninin sıvı kısmının yapımıdır. Bunun dışında enfeksiyona karşı koruyucu bir rol de oynar. Prostat, mesanede biriken idrarın vücut dışına atılmasını sağlayan kanal olan üretran çevresini sarar. Bu bez, 30 yaşından sonra yavaş bir şekilde büyümeye başlar. 50 yaşından sonra da prostat hastalıkları ile ilgili bazı belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Prostat bezi büyüdükçe, ortasından geçen idrar kanalını da sıkıştırır. Bu durum, idrar yaparken yaşanan sorunların nedenidir.
Prostat Hastalıkları Nedir?
Prostatın büyüme, kanser ve iltihap olmak üzere 3 çeşit hastalığı bulunmaktadır. Prostat büyümesi, iltihabı ya da kanserinde, yani tüm prostat hastalıklarında şikayetler hep benzerdir. Prostat hastalıkları ile ilgili olarak en sık görülen belirtiler, sık idrara çıkma, idrarın çatallı olması, idrar yaparken yanma, idrar yaptıktan sonra rahatlayamama, idrar kesesinin tam olarak boşalmadığı hissi, gece sık idrara kalkma ve bazen hiç idrar yapamama (idrar tıkanması) durumudur.
Prostat Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?
Prostat hastalıkları belirtileri her hastada farklı şiddette olabilir. Prostat hastalıkları belirtileri şu şekilde sınıflandırılabilir.;
Tıkanıklığa Bağlı Belirtiler
• İdrar akım hızının ve kalınlığının azalması
• İdrarın başlamasında güçlük
• Kesik kesik idrar yapma
• İdrarın sonunda damlamalar
• İdrarın tam boşalmadığı hissi
• İdrarda kan görülmesi
Mesane Dolumu Sırasında Görülen Belirtiler
• Sık idrar yapma ihtiyacı
• Aniden ortaya çıkan idrar yapma isteği
• Ani idrar yapma hissi ile birlikte idrar kaçırma
• İdrar yaparken yanma ve sızlama
Prostat Hastalıkları Belirtileri İle Prostat Büyüklüğü Arasındaki İlişki Nedir?
Prostat büyüklüğü ile hastada görülen belirtilerin şiddeti arasında bir ilişki yoktur. Prostat hastalığında, idrar kanalının etrafını saran prostat dokusunda büyüme görülür. Prostatın büyüyen kısmı içe doğru olursa, kanal üzerine bası yapar ve belirtiler ortaya çıkar. Ancak büyüme mesane içine doğru olursa, bu durumda idrar kanalı üzerine bası olmaz ve belirtiler ortaya çıkmayabilir.
Prostat Hastalıkları Belirtileri ve Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Prostat hastalığının kanser, büyüme ya da iltihap kökenli mi olduğunu olduğunu ayırt etmek için bazı muayene ve testlerin yapılması gerekir. Peki bu hastalıkları birbirinden nasıl ayırt edeceğiz? Prostat hastalıkları tanısında kullanılan yöntemler nelerdir?
1. Parmakla Rektal Muayene (Rektal Tuşe)
Prostat muayenesi, parmakla makattan yapılan bir muayenedir. Prostatı muayene etmenin tek yoludur. Gelişen teknolojiye rağmen, bu muayenenin yerini tutacak bir başka yöntem ne yazık ki yoktur. Hasta diz dirsek pozisyonuna getirilerek, yan yatırılarak ya da ayakta iken hafif öne eğilmiş pozisyonda yapılır. Üroloji doktoru, işaret parmağının ucuna vazelin gibi kayganlaştırıcı bir madde sürer ve işaret parmağını makattan içeri sokarak prostatı muayene eder. Parmağı ile prostat dokusunun sertliğini ve büyüklüğünü kontrol eder. İyi huylu prostat büyümesinde prostat genellikle lastik kıvamdadır. Prostat kanserinde ise prostat dokusu tahta gibi sert bir kıvamdadır.
2. PSA Testi
Koldan alınan kanda PSA değeri ölçülür. Prostat hücreleri tarafından üretilen bir protein olan PSA, prostat kanserinde kanda yükselir. Ancak her PSA yüksekliği mutlaka kişide kanser olduğu anlamına da gelmez. İyi huylu prostat büyümesinde ve prostat iltihabında da PSA yükselebilir. PSA, 50 yaşından küçük olanlarda 2 ng/ml den az olmalı, 50-60 yaş aralığında ise 2,5 ng/ml den az olmalıdır. Her PSA yüksekliği, kişide kanser olduğu anlamına gelmeyeceği gibi, PSA değerinin normal olması da, o kişide kanser olmadığı anlamına gelmez. PSA değeri yüksek olduğunda ya da parmakla rektal muayenede sertlik hissedildiğinde, prostat kanseri kesin olarak dışlanmak için prostat biyopsisi yapılır.
3. İdrar Tahlili
İdrar tahlilinde iltihap hücreleri ya da kan hücreleri tespit edilirse bu duruma sebep olabilecek
idrar yollarında taş, iltihap ve kanser gibi durumların dışlanması gerekir.
4. Prostat Hastalıkları Belirtileri ve İdrar Akım Hızı
Bu testte, hasta idrar akım hızını ölçen bilgisayarlı ölçüm sistemine sahip özel bir kaba idrarını yapar. Hastanın bir saniyedeki idrar akım hızı ve idrarını ne kadar sürede yaptığı ölçülür. Normal bir kişide idrar yapma süresi 30 saniyedir. Bu testin normal olması için yapılan idrar miktarının en az 150 ml olması gerekir.
5. Ultrason
Ultrason ses dalgaları kullanan bir yöntemdir. Karın üzerinden ya da makattan yapılan ultrason ile, prostatın büyüklüğü, iç yapısı ve idrar yollarında meydana gelen değişikliler incelenir. Makattan yapılan ultrason
daha çok prostat kanseri şüphesinde prostat biyopsisi sırasında yapılır.
6. Prostat Hastalıkları Belirtileri ve Semptom Skor Sorgulanması
IPSS adı verilen bir sorgulama formu hasta tarafından doldurulur. Böylece hastaların şikayetleri puanlanır. Bu form, ilaç ya da ameliyat tedavisi sonrası tedavinin etkinliği anlamada da yardımcı olur.
7. Artık İdrar Tayini
Hasta işedikten sonra idrar kesesinde kalan idrar miktarı ölçülür. Eğer idrar kesesinde 150 ml’nin üzerinde idrar kalıyorsa anormal kabul edilir ve hastaya sonda takılması gerekir.
8. Ürodinami (Basınç Akım Çalışması)
İşeme ile ilgili şikayetlerin, prostat büyümesine bağlı olup olmadığını yönünde şüphe olduğunda kullanılan bir testtir. Özellikle genç ya da çok yaşlı hastalar, prostat bezinin büyük olmadığı hastalarda uygulanır. İdrar
yolundan gönderilen bir kateter ile idrar kesesi içindeki basınç ve idrar akım hızı ürodinami cihazıyla ölçülür. Böylece hastanın şikayetlerinin prostat büyümesinden mi yoksa idrar kesesinin kasılması ile ilgili bozukluktan mı kaynaklandığı anlaşılır.
9. Sistoskopi
İdrar kanalından sistoskop adı verilen bir cihazla girilerek uygulanan bir işlemdir. Prostatın idrar yollarını ne derece tıkadığını anlamak için yapılır. İşlem lokal ya da genel anestezi altında yapılır. Her zaman gerekli olan bir muayene değildir.
Özetle; prostat hastalıkları tanısında kullanılan yöntemler, prostattan kaynaklanan kanser, büyüme ya da iltihabı ayırt etmede kullanılır ve tedavi buna göre belirlenir.