Ameliyat Sonrası PSA Yükselmesi Nedir?

Ameliyat sonrası PSA yükselmesi, prostat kanseri ameliyatı sonrası ölçülemez düzeye inen PSA değerinin tekrar yükselmesi durumudur. Prostat kanseri, erken evrede yani hastalık prostat dışına yayılmadan tespit edilirse en sık kullanılan tedavi seçeneklerinden biri radikal prostatektomi adı verilen ameliyattır. Bu ameliyatta prostat, meni keseleri ve meni kanallarının uç kısımları çıkarılır. Bazı hastalarda prostat etrafındaki lenf bezleri de çıkartılır. Lenf bezlerinin çıkarıldığı bu işleme pelvik lenfadenektomi adı verilir.

Ameliyat Sonrası PSA Yükselmesi Nedir?

Normal şartlarda ameliyattan yaklaşık 1 ay sonra PSA değerinin düşmesi ve ölçülemez seviyeye gelmesi gerekir. Eğer böyle olmaz ise yani PSA değeri beklenen düşüşü göstermez ise geride bir miktar prostat dokusu kalmış ya da hastalık metastaz yapmış (vücudun başka bir yerine sıçramış) anlamına gelir.

Radikal prostatektomi ameliyatında, PSA üreten tüm hücreler  çıkarılmış olur. Bundan dolayı ameliyat sonrası dönemde, PSA düzeyindeki yükselmeler (0.2 ng/ml veya 0.4 ng/ml’den fazla olması) kanser nüksünü akla getirir.  Bazı durumlarda PSA düştükten bir sonra tekrar yükselmeye başlar. Bu duruma biyokimyasal rekürrens ya da PSA nüksü adı verilir. Böyle bir durumda nüksün lokal mi yani prostatın çıkarıldığı yatakta mı yoksa sistemik mi yani kemik gibi prostattan uzak organlarda mı meydana geldiğinin anlaşılması gerekir. PSA yarılanma zamanı, PSA nın ikiye katlanma zamanı, PSA da ki yıllık artış miktarı, ameliyat öncesi PSA seviyesi, prostat biyopsisindeki skorlama dereceleri gibi bazı kriterlere bakılarak buna karar verilir.

Ameliyat Sonrası PSA Yükselmesine Yaklaşım Nasıldır?

Nüks gelişen bazı hastalara hiçbir şey yapılmaz ve hasta takip edilir. Herhangi bir şikayet ortaya çıktığında hormon tedavisine başlanır.

Lokal rekürens gelişen hastalarda, prostatın çıkarıldığı bölgeye ışın tedavisi uygulanabilir.

Uzak yani sistemik rekürrens gelişen hastalarda ise hormon tedavisi uygulanır.  Prostat kanserinde hormon tedavisi, prostat kanser hücrelerinin  büyümesini ve çoğalmasını önlemek için uygulanır.  Erkeklik hormonunu (testosteron) büyük bir miktarı testislerde, az bir kısmı da böbrek üstü bezlerinde üretilir. Eğer testisler ameliyat ile çıkarılırsa en önemli testosteron kaynağı yok edilmiş olur. Bu işleme orşiektomi adı verilir.  Testislerini aldırmak istemeyen hastalarda ise bir takım hormon iğneleri ile testislerdeki hormon üretimi baskılanır.