Gleason skoru, bir skorlama sistemidir. Prostat kanserinin davranışını kestirmeye yarar. Hastalığın saldırgan, hırçın bir hastalık mı yoksa halim selim bir hastalık mı konusunda bize bilgi veren çok önemli bir puanlama sistemidir. Prostat kanseri, erkeklerde yaşlanmayla birlikte görülme sıklığı artan bir hastalıktır. Erken evrede bir şikayete neden olmaz. Erken evrede tespit edilirse tedavisi daha kolay olur.
Gleason skorlaması, ilk kez 1966 yılında patolog olan Dr. Donald F. Gleason tarafından bulunmuştur. Ancak günümüze kadar gleason skorlama sistemi birkaç kez değişikliğe uğramıştır. Şu an kullanılan sistem, en son 2014 yılında Uluslararası Üroloji ve Patoloji Topluluğu tarafından yapılan skorlama sistemidir.
Gleason Skoru Ne Demek?
Prostat kanserinde, kanser hücrelerinin, normal normal prostat hücrelerine ne kadar benzeyip ne kadar benzemediğini değerlendiren bir skorlama sistemidir. Bu işlem patoloji laboratuvarında ve patoloji uzmanı tarafından yapılır. Prostat biyopsisi sırasında alınan prostat parçaları ya da prostat ameliyatı ile çıkarılan prostat bezi incelenir. kanser hücresi, normal hücreye benziyor, aralarında çok fark yoksa 1, normal hücreye hiç benzemiyor ise 5 patern denir. Yani patern numarası ne kadar yüksek ise o kadar kötü demektir. Ne kadar düşükse o kadar iyi demektir. Gleason patern’i 1’den 5’e kadar olan rakamlarla ifade edilmektedir. Prostat kanserinde bazı hücreler 1, bazıları 2, bazıları 3, bazıları 4 ve bazıları 5 patern’dir.
Kanser içerisinde en çok (yarısından fazlası) görülen patern birincil paterndir. Bundan sonra en sık görülen (yarısından daha azı) ikincil, ondan sonraki ise üçüncül paterndir. Her patern görülecek diye bir şey yoktur. Yani sadece iki ya da üç çeşit patern olabilir.
Bunlardan en çok olan patern numarası ile, ikinci olarak en çok görülen patern numarası toplanarak Gleason skoru elde edilir. Örneğin en çok görülen patern 3, ikinci en çok görülen 4 ise, skor 3+4=7 dir. Bu toplamda en çok olan patern numarası ilk sırada, ikinci sıklıkta olan patern numarası ise ikinci sırada yazılır. Burada rakamların birinci ya da ikinci sırada olmasının bir önemi vardır. Gleson skoru, 2 ile 10 arasında değişen rakamlardan oluşur.
Sadece 2 çeşit patern mevcut ise, birincil ve ikincil patern sayılarının toplamı Gleason skorunu verir. 3 patern var ise, birincil patern ile yüksek dereceli olan paternin toplamı Gleason skorunu verir. Diyelim ki; birincil patern skoru 3, ikincil patern skoru 4, ancak bazı hücreler 5. derecede ise, Gleason skoru 3+5=9 olarak kabul edilir.
Gleason Skoru 3+4, 4+5, 3+3=6 Ne Demek?
Yukarıda da değindiğim gibi skorlama hesaplanırken yazılı olan ilk rakam birincil paterndir. İkinci patern de en sık görülen ya da derecesi en yüksek olan paterndir. Her iki paternin toplamı skoru verir. Bu skor, prostat kanserinin risk gruplarının belirlenmesinde önemlidir. Ancak bu grupların belirlenmesinde sadece bu skor değil, hastalığın TNM evresi, kan PSA seviyesi de önemlidir. Buna göre;
- Gleason skoru ≤6 ise düşük riskli prostat kanseri
- Gleason skoru =7 ise orta riskli prostat kanseri
- Gleason skoru 8–10 ise yüksek riskli prostat kanseri olarak kabul edilir.
Gleason Skorlaması Ne İşe Yarar?
Gleason skoru, prostat kanser hücrelerinin üreme ve yayılma hızları hakkında fikir verir. Yukarıda da bahsettiğim gibi, kanserli hücrelerin normal hücrelerden farklılaşma derecesini ölçer. Gleson skoru, 2 ile 10 arasında değişmektedir. Bu skor ne kadar yüksek ise, kanserin ilerlemesi daha hızlı olur.
