PSA yüksekliği, kan PSA değerinin olması gerekenden daha fazla olması durumudur. Prostat spesifik antijen (PSA), prostat hücreleri tarafından üretilen bir enzimdir. Kanda, prostat ve meniye göre daha az bulunur. PSA testi için koldan kan alınır ve laboratuvara gönderilir. PSA testi, prostat kanserinin erken evrede saptanmasında yardımcı olur.
PSA Nedir?
Prostat spesifik antijen yani PSA prostatta üretilir ve prostat dokusu içerisinde ve menide çok yoğun miktarda bulunur. PSA’ nın az bir miktarı kana karışır. Kanda dolaşan bu PSA’nın büyük bir çoğunluğu proteinlere bağlı halde bulunur. Az bir kısmı ise her hangi bir proteine bağlı olmadan kanda serbest bir şekilde dolaşır. Bu PAS’ya Serbest PSA denir. Serbes PSA ve proateinlere bağlı olan PSA’nın toplamı Total PSA’yı oluşturur. Prostat kanserinin erken tanısında ilk yapılması gereken prostatın muayenesi ve kandaki Total PSA değerinin ölçülmesidir.
PSA Yüksekliği Nedir?
Kandaki PSA düzeyini etkileyen bazı durumlar bulunmaktadır. Örneğin bisiklet, motosiklet ve ata binme gibi prostat üzerine bası yapacak durumlar bile kan PSA değerleri yükselebilir. Ayrıca idrar sondası takılması, parmakla prostat muayenesi, prostat biyopsisi, prostat masajı ve sistoskopi gibi işlemler prostat üzerine bası yapacağı için kan PSA değeri yükseltir. Bu yüzden bu gibi durumlardan yaklaşık 10 gün sonra PSA testine balkıması gerekir. Prostat büyümesinde kullanılan 5 Alfa Redüktaz grubu bir ilaç kullanımı PSA seviyesini %50 oranında azaltır. Yiyecek ve içeceklerin PSA testi üzerinde bilinen bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır.
Bunun dışında iyi huylu prostat büyümesinde prostat hacmi arttıkça ve prostat kanserinde PSA değeri yükselir. Özet olarak PSA artışına neden olan durumlar şunlardır;
- Prostat Kanseri
- Prostat Büyümesi
- Prostatit
- Prostat Biyopsisi
- Prostat Enfarktüsü
- Kapalı Prostat Ameliyatı (TUR)
- İdrar Tıkanıklığı
- Ejekülasyon
- Prostat Masajı
PSA Yüksekliği Kanser Midir?
PSA yüksekliği, kişide mutlaka prostat kanseri olduğu anlamına gelmez. Çünkü prostat kanseri dışında da PSA değerini yükselten durumlar vardır. İdrar sondası takılması, sistoskopi işlemi, idrar tıkanıklığı (kişinin hiç idrar yapamaması), cinsel ilişki (boşalma, ejekülasyon), mastürbasyon, prostat masajı, tansrektal ultrason, prostatit, prostat biyopsisi ve prostat ameliyatı (TURP) PSA düzeyini yükseltir.
PSA Düşüklüğü Nedir?
Aşağıdaki durumlarda PSA düşüklüğü görülür;
Prostat kanseri nedeniyle prostat bezinin tamamının çıkarılması. Bu işleme radikal prostatektomi adı verilir.
Prostat kanserinde tedavi amacıyla prostat bezinin ışınlanması. Bu işleme radyoterapi ya da ışın tedavisi denir.
Erkeklik hormonu olan testosteronu baskılayan hormon ilaçları.
Testislerin ameliyatla çıkarılması (orkiektomi).
Prostat büyümesi tedavisinde kullanılan, 5 alfa redüktaz enzim inhibitörü grubundan finasteride (Proscar) ve dutaseride (Avodart) gibi ilaçlar da kan PSA seviyesini düşürmektedir. Bu grup ilaçlar, prostatın büyümesini engellemekte, prostatı küçültmekte ve 6 aylık bir kullanım sonrasında kan PSA düzeyini %50 oranında azaltmaktadır. Bu yüzden hastaya bu ilaçları vermeden önce, mutlaka kan PSA düzeyine bakılmalıdır. Bu ilaçları kullanan hastaların gerçek PSA seviyesi, bulunan PSA değerinin 2 katı olarak düşünülmelidir.
Bazı destek ve vitamin ilaçlarının içerisinde bulunan östrojen hormonu da PSA seviyesini düşürebilir.