Prostat hastalığı, prostat bezinden kaynaklanan hastalıklardır. En sık görülen prostat hastalıkları iyi huylu prostat büyümesi (BPH), prostat kanseri (kötü huylu prostat büyümesi) ve prostat iltihabı yani prostatit hastalığıdır. Prostat prostat taşları ve apsesi ise daha nadir görülen durumlardır. İyi huylu ve kötü huylu prostat büyümesi, genellikle yaşlılarda görülürken, prostat iltihabı (prostatit) daha çok genç erişkin erkeklerde görülür.
Prostat Nedir?
Prostat hastalıklarını daha iyi anlayabilmek için öncelikle prostat hakkında bazı bilgileri edinmekte fayda vardır. Prostat, mesane adı verilen idrar kesesinin hemen altında bulunan bir organdır. Prostatın içinden idrar kanalı geçmekte ve prostat idrar kanalını bir yüzük gibi sarmaktadır. Bez yapısında olan prostat sadece erkeklerde bulunur, kadınlarda prostat bezi yoktur. Görevi meni sıvısının bir kısmını üretmek ve meninin akışkanlığını sağlamaktır. Genç bir erkekte, prostat yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir. Ağırlığı yaklaşık 15- 25 gram kadardır. Yaşlanmayla birlikte prostat bezi içinde bir takım değişiklikler görülmeye başlar. .
Prostat Hastalığı Kaç Türlüdür?
Kendisi küçük olan prostat, erkeklerde oldukça büyük sıkıntılara yol açabilen bir organdır. En sık görülen prostat hastalıkları şunlardır;
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH)
İyi huylu prostat büyümesi, prostat bezinin boyutlarında artış olmasını ifade eder. Prostat bezindeki büyüme, kansere bağlı büyüme olmadığı için, iyi huylu prostat büyümesi olarak tanımlanır. Erkeklerde 35-40 yaşından sonra, prostat bezinde herhangi bir şikayete yol açmayan bir takım değişiklikler görülmeye başlar. Bu değişiklikler hücresel düzeydedir, bu yüzden herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu büyüme genellikle 45 yaşından sonra bazı şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur.
Prostat bezi büyümeye başladıkça, büyüyen doku idrar yolunun sıkışmasına ve kapanmasına yol açar. Bu durumda, kanalın içinden idrar geçmekte zorlanır. Kişi idrarını rahat boşaltmaz hale gelir. Prostat büyümesinin en önemli belirtileri idrar yapmada zorlanma, sık idrar çıkma, idrar kaçırma gibi idrar ile ilgili ortaya çıkan şikayetlerdir.
Prostat Kanseri (Kötü Huylu Prostat Büyümesi)
Prostat kanseri, prostat bezinde bulunan hücrelerin kontrol edilemez bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan bir kanserdir. Halka arasında kötü huylu prostat büyümesi olarak da bilinir. Tüm dünya genelinde, erkeklerde en sık görülen kanserlerden biridir. Hastalık iyi huylu prostat büyümesi ile karıştırılmamalıdır. Çünkü ikisi bir birinden tamamen farklı hastalıklardır.
Prostat kanseri genel olarak yavaş ilerleyen bir kanser türüdür. Hastalık ilk başlarda herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu özelliğinden dolayı sinsi seyir gösterebilir ve tanısı konduğunda iş işten geçmiş olabilir. Ancak nadir de olsa bazı kanser türleri hızlı bir seyir de gösterebilir.
Prostatit (Prostat İltihabı)
Prostatit, prostat bezinde meydana gelen iltihaplanma durumudur. Prostatit kelimesi, aslında ağrı ve prostat bezinde meydana gelen iltihaplanma ile kendini gösteren 4 farklı hastalık için kullanılan ortak bir isimdir. Başlıca prostatit türleri şunlardır;
Akut Bakteriyel Prostatit
Akut bakteriyel prostatit, prostat bezinde bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Akut bakteriyel prostatitin nedeni çoğunlukla Escherichia coli (E. coli) adı verilen bir bakteridir. Akut bakteriyel prostatit ani olarak ortaya çıkar ve belirtileri çok şiddetlidir. Hastalığın belirtileri yüksek ateş, üşüme, titreme, idrar yaparken şiddetli yanma ve idrar kesesinin tam olarak boşalmadığı hissidir.
Kronik Bakteriyel Prostatit
Kronik prostatit, prostat bezinin tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonudur. Kronik bakteriyel prostatit belirtileri akut bakteriyel prostatit belirtilerine benzer, ancak kronik prostatitte yüksek ateş yoktur. İdrar yaparken yanma hissi, sık idrara çıkma ihtiyacı, geceleri idrara çıkma ihtiyacı, testisler ile makat arasında kalan bölgede ağrı, testislerde yani yumurtalıklarda ağrı, mesanede, bel bölgesinde ve makat etrafında hissedilen ağrı hastalığın tipik belirtileridir. Belirtiler 3 ay ya da daha uzun sürer.
Kronik Pelvik Ağrı Sendromu
Kronik nonbakteriyel prostatit olarak da bilinir. Yani prostat bezinde bakterilere bağlı olmayan bir yangı durumu vardır. Bakteriyel bir enfeksiyonun bulunamadığı bir prostatit türüdür. Başlıca iki alt grubu vardır;
Enflamatuar kronik ağrı sendromu: Meni ya da prostat sıvısında beyaz kan hücreleri bulunur.
Enflamatuvar olmayan kronik pelvik ağrı sendromu:
Meni ya da prostat sıvısında beyaz kan hücreleri yoktur!
Kronik nonbakteriyel prostatit en sık görülen ve tedavisi en zor olan prostatit türüdür.
Asemptomatik İnflamatuvar Prostatit
Bu prostatit türünde aslında hastanın hiç bir şikayeti yoktur. Ancak yapılan tahliller sonucunda, hastanın menisinde ya da prostat sıvısında lökosit adı verilen beyaz kan hücreleri bulunur. Asemptomatik inflamatuar prostatiti olan erkekler, prostat kanseri şüphesi için yapılan prostat biyopsisi ya da kısırlık araştırması sırasında sperm tahlili sırasında tespit edilir.
Prostat Hastalığı Nasıl Anlaşılır?
Yukarıda da belirttiğim gibi prostat hastalığı dendiğinde, prostat bezinden köken alan hastalıklar anlaşılır. Bunlar prostat büyümesi, prostat kanseri ve prostat iltihabıdır. Ancak toplumda prostat hastalığı dendiğinde, daha çok prostat büyümesi anlaşılır. Bu üç prostat hastalığının ortak belirtisi; idrar yapmada zorlanma, sık idrar çıkma, boşalırken ağrıdır.
Prostat Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?
Prostat hastalıklarının tanısında kullanılan yöntemler genellikle şunlardır;
Öncelikle hastanın şikayetleri dinlenir.
Kullandığı mevcut hastalıklar, ilaçlar ve daha önce geçirdiği ameliyatlar sorgulanır.
Daha sonra prostat muayenesi ve genel bir nörolojik muayene yapılır.
idrar tahlili, kreatinin ve kan PSA düzeylerine bakılır.
Üroflowmetri denilen bir cihaz ile idrar akım hızı ölçülür.
İşeme sonrası ultrason ile mesanede artık idrar kalıp kalmadığına bakılır.
Gerek duyulursa ürodinami testi yapılarak mesanenin çalışması değerlendirilir.
Prostat Hastalığı Tedavisi Nasıldır?
Prostatit tedavisinde antibiyotikler, alfa blokerler ve prostat masajı tedavisi uygulanabilir. Prostat iltihabında bazı antibiyotikler kullanılır. Ancak hasta antibiyotik tedavisinden ilk zamanlarda fayda görse de antibiyotiğin kesilmesiyle birlikte belirtiler yeniden ortaya çıkabilir. Alfa blokerler adı verilen, prostat ve mesane boynunda bulunan düz kasların gevşemesini sağlayarak işeme işlemini kolaylaştıran ilaçlar da tedavide kullanılabilir. Prostat iltihabı tedavisinde kullanılan çok eski bir yöntem ise prostat masajıdır. Diğer tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastaların tedavisinde kullanılabilir.
Prostat büyümesi tedavisinde ilaç ya da ameliyat yöntemleri kullanılır. İyi huylu prostat büyümesinde uygulanacak tedavi yöntemi, hastanın durumuna ve hasatlığın şiddetine göre seçilir. Hastanın şikayetleri hafif ise, ameliyat yerine ilaç tedavisi tercih edilir. Ancak şikayetler çok fazla ise ya da ilaç tedavisi yeterli olmadıysa, ameliyat tedavisi uygulanır.
Prostat kanseri tedavisi, hastanın yaşı, yaşam beklentisi, başka bir hastalığının olup olmadığı, hastalığın evresi yani yaygınlık derecesi ve tedaviyi uygulayacak olan doktorun deneyimine göre değişir. Prostat kanseri tedavi seçenekleri arasında izlem, ameliyat, ışın tedavisi (radyoterapi) ve hormon tedavisi bulunmaktadır.
Prostat Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?
Prostat hastalığı üroloji bölümünün ilgi alanına girer. Üroloji, böbrek üstü bezi, böbrek, idrar kesesi (mesane) ve dış idrar kanalı ile erkeklerde prostat, meni kesesi, testis ve penis ile ilgili hastalıkların tanısı ve tedavisi ile ilgilenen bir bilim dalıdır.
